Nepomucen i jego historia
Największym zabytkiem historycznym Wąchocka niepodważalnie jest Opactwo Cystersów, perła architektury romańskiej z XII w. Na terenie miasta znajdują się również zabytki młodsze, jednakże jak bardzo ważne dla jego historii i mieszkańców.
Jednym z nich jest stojąca do 2017 r. przed dawną betoniarnią przy zespole pałacowym Schoenberga, pochodząca najpewniej z początków XIX wieku, wykonana w stylistyce późnobarokowej, figura Nepomucena. Św. Jan według tradycji ludowej był świętym, który chronił pola i zasiewy przed powodzią, ale również i suszą. Z tego tytułu stał właśnie w okolicy rzeki Kamiennej, by chronić mieszkańców przed powodziami. Figura stała na cokole, na którym umieszczona była tabliczka z napisem: „Figura przydrożna św. Jana Nepomucena z pierwszej połowy XIX w. Patron od powodzi”. Figura ta jest charakterystycznym elementem krajobrazu, który na stałe wpisał się w lokalną przestrzeń Wąchocka.
Stan techniczny figury niestety nie pozwolił na jej dalsze przebywanie w tym miejscu. Aby uchronić ją od całkowitej degradacji, za zgodą właściciela terenu, zajęło się nią Towarzystwo Przyjaciół Wąchocka, jedno z najstarszych stowarzyszeń działających na terenie miasta. Powstało 15 grudnia 1986 r. Celem stowarzyszenia jest inicjowanie działalności naukowo – badawczej z zakresu historii Wąchocka, zachowania dziedzictwa kulturowego i szeroko rozumianej promocji miasta i gminy. Od chwili powstania TPW starało się być obecne na kulturalnej mapie gminy.
W 2017 r. przedstawiciele Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wraz z członkami TPW dokonali szczegółowych oględzin figury Nepomucena. Została ona zabezpieczona w gminnym budynku przy ulicy Kolejowej w Wąchocku. Jednocześnie TPW wystąpiło z wnioskiem do Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach o wydanie pozwolenia na prowadzenie prac konserwatorskich, a następnie z wnioskiem o przyznanie na dotacji celowej na konserwację zachowanej części figury. Zgoda taka została wydana i jeszcze w roku 2017 ruszono z pracami. Realizacja zadania przywróciła oryginalny wygląd figury. Zachowane pod warstwami farb i zatarć oryginalne elementy pozwoliły na rekonstrukcje bez potrzeby odwoływania się do źródeł ikonograficznych. Działania trwale zabezpieczyły obiekt przed dalszą degradacją na kilkanaście lat.
Listopad 2018 r. to początek drugiego etapu renowacji figury. Towarzystwo po raz kolejny wystąpiło do ŚWKZ w Kielcach o przyznanie dotacji na dalszą część prac konserwatorskich figury św. Jana Nepomucena i także w tym miesiącu zakończono realizację zadania, które polegało na rekonstrukcji dolnej części figury świętego.
Trzeci etap prac objął jedną z zachowanych części cokołu i zakończył się w listopadzie 2019 r. W latach 2017-2019 zrealizowano odnowę pomnika Nepomucena, rekonstrukcję brakującej części pomnika oraz konserwację części cokołu za łączną kwotę 30 508 ,40 zł. Obecnie Towarzystwo Przyjaciół Wąchocka złożyło do Gminy Wąchock wniosek o przyznanie środków na dalsze prace konserwatorskie i rekonstrukcyjne na które Rada Miejska wyraziła zgodę.
Przyznana dotacja wraz z wkładem własnym i przy zaangażowaniu właściciela terenu pozwoli na zakończenie prac renowacyjno – konserwacyjnych przy pomniku św. Jana Nepomucena. Jeśli prace przebiegną zgodnie z planem Towarzystwo Przyjaciół Wąchocka planuje zakończyć je jeszcze w tym roku. Odnowiona figura św. Jana Nepomucena wróci na swoje miejsce prawdopodobnie jeszcze w listopadzie 2020 r. i stanie się ponownie ważnym elementem lokalnego krajobrazu.
